Deze blog gaat niet over een recept voor een verrukkelijk stukje zoetwaren. Hij gaat over iets veel belangrijkers; een gezonde variant van onze economie. De Donuteconomie, uitgedacht en opgeschreven door Kate Raworth.

Waarom ik er zo blij mee ben
Mijn eega en ik wandelen in deze coronatijd heel wat af. We spreken veel en vaak over onze huidige economie. Hij als econoom, ik als sociaal psycholoog met de diepe overtuiging dat de meeste mensen deugen. Deze gesprekken eindigen vaak met verhoogde stem en een hoop frustratie. Beiden vanuit onze eigen loopgraaf.

Toen kreeg ik de Donuteconomie van Kate Raworth onder ogen. Wat een verademing. Elk hoofdstuk lijkt een andere wandeling (en frustrerend gesprek) van ons tweeën weer te geven. Het boek geeft me de woorden om de mogelijkheden van een ‘andere’ economie verstaanbaar te maken voor die verstokte neo-liberaal (alias mijn eega). Tenminste als ik me niet laat verleiden tot verdedigen of ga preken.  

Wat houdt de donuteconomie in?
Sec houdt de donuteconomie in dat je ervoor zorgt dat je met je activiteiten als overheid, bedrijf, burger of samenwerkingsverband binnen de donut opereert. De buitengrens van de donut is de draagkracht van onze planeet en de binnenkant is het sociaal minimum dat we elk levend mens op deze planeet gunnen. Dit klinkt nog niet zo schokkend en baanbrekend. Maar dat is het wel. Want dit blijkt alleen mogelijk als we onze huidige kijk op hoe de economie functioneert of zou moeten functioneren herdefiniëren.

Terug naar het het doel
Kate start bij het doel. Want ergens onderweg is economie verworden tot groei van het BNP of BBP (Bruto Nationaal Product of Bruto Binnenlands Product). Met een allesbepalende rol voor die groei. Zonder ons af te vragen waarbinnen of waartoe die groei plaats vindt. Zonder ons af te vragen of we überhaupt wel groei moeten nastreven. Immers waar eindigt die groei?

Bovendien heeft deze groei niks te maken met het doel van onze economie. Die laat zich namelijk beter omschrijven als; menselijke voorspoed in een bloeiend levensweb. Of zoals de definitie van Christian Felber in zijn boek Ware Winst; het bevorderen van het algemeen welzijn,  het gemene goed.   

Een ingebedde economie
Kate plaatst onze kijk op de economie vervolgens terug in het grotere geheel. Het huidige scenario van onze economie bestaat uit een vrije markt (die efficiënt is en zichzelf corrigeert), het bedrijfsleven (dat innovatief is omdat het moet concurreren), handel (die altijd zorgt voor een win-win situatie), een staat (die er geen verstand van heeft en vooral de vrije markt verstoord en dus zo min mogelijk zich ermee moet bemoeien) en financiële markten (die onfeilbaar zijn en dus vertrouwd moeten worden).

En oh ja, een huishouden dat iets van het gezin is en dus vooral het terrein van vrouwen. Gemeenschapsbezit kan het beste verkocht worden. De maatschappij bestaat voor het gemak even niet. De aarde is onuitputtelijk en macht is niet relevant.

Alleen helaas, helaas, werkt het niet. In plaats van menselijke voorspoed levert dit scenario ons goedkope maar vervuilende producten op. Producenten die worden uitgeknepen door de macht van de grote multinationals. Handel die voor de één winst oplevert, maar voor de ander verlies (in welzijn, arbeidsomstandigheden of milieuopbrengsten). En concurrentie die leidt tot onzinnige producten, rare patenten, overnames en zelden tot samenwerkende innovatie.

Kortom het is tijd voor een ander scenario. Eentje die beter aansluit bij onze menselijke natuur. Want als iets tijdens de coronacrisis duidelijk is geworden is het dat we geen solistische onverzadigbare egoïsten zijn. We gaan juist graag de verbinding aan. We willen actief zijn. We leren graag. En we worden blij van dingen delen. Allemaal behoeften die door ons huidig economisch scenario lastig te verwezenlijken zijn.

Dus op naar een nieuwe realiteit waarbij de economie is ingebed. We onze aarde respecteren en de maatschappij het fundament is. Waarbinnen vier even belangrijke domeinen met elkaar in evenwicht zijn en samenwerken: de huishoudens, de markt, het gemeenschapsbezit en de staat.

Binnen deze nieuwe realiteit gaat Kate op zoek naar werkende modellen. Zoals modellen uit de systeemtheorie die beter passen bij de complexiteit van een ingebedde economie. Naar systemen die zorgen voor een eerlijke verdeling. En wordt regeneratief creëren het uitgangspunt (dus herstellend en vernieuwend in plaats van ‘verbruikend’). Kate levert in het boek prachtige ingrediënten voor al deze elementen.

Aan de slag
Zoals in het begin aangegeven bevat dit boek geen recept. Dus hoe de donuteconomie er in de praktijk uit ziet, is nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Kate nodigt ons uit om met de aangereikte ingrediënten binnen de donut te gaan experimenteren. De recepten ontstaan dan gaandeweg.

Een van de ingrediënten die wat mij betreft smaakt naar meer en in het uiteindelijk recept terecht moet komen:

  • Meet de bedoeling van de economie: toevoegen van waarde voor mens, samenleving en natuur (bijvoorbeeld met de Gemene-Goed-Balans of de Scale of Significance). En laat je als bedrijf, als overheid, als huishouden daardoor leiden in plaat van je te laten leiden door het BBP, winstcijfers en Return on Investments.

Dit boek is in mijn ogen zo blik verruimend dat het in geen één boekenkast mag ontbreken. Dit geeft het onderbuikgevoel dat al zo lang tastbaar is in onze samenleving een stem en nog veel belangrijker een hoopvol perspectief.

Dus lezen dit boek. De drang om te willen experimenteren met een aantal ingrediënten volgt vanzelf.  

 

Donut economie
In zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw

Geschreven door: Kate Raworth
Uitgever: Nieuw Amsterdam

Nieuwsgierig, maar geen tijd om te lezen? Op haar eigen website www.kateraworth.com vind je animatie filmpjes waarin ze de zeven stappen van haar boek uitlegt.