Als je bij deze titel denkt ‘wat naïef’ of gelijk tien ervaringen weet die het tegendeel bewijzen. Juist dan, lezen!
Dit boek gaat over ons mensbeeld. Over hoe we eraan komen. Over de gevolgen. Over wat ervan klopt en wat niet. En over een alternatief. Een alternatief die hard werken is, maar ook zo veel meer belovend. Namelijk, de meeste mensen deugen!
In de kern gaat het boek over de aannames van twee filosofen. Thomas Hobbes (1588 – 1679) die ervan uit gaat dat de ware aard van de mens niet zo best is en dat er daarom van boven af opgelegde orde en regels nodig zijn. Of Jean-Jacques Rousseau (1712 – 1778) die ervan uit gaat dat de mens van nature goed is en dat onze beschaving juist het slechte in ons naar boven haalt.
In onze westerse maatschappij heeft het mensbeeld van Hobbes de overhand gekregen. Kapitalisme, communisme, ons bedrijfsleven, ons schoolsysteem, ze gaan er vanuit dat de mens van nature egoïstisch en lui is, die je met belonen en straffen in het gareel houdt. En juist deze aanname zorgt voor systemen en regels waardoor we ons ook zo gaan gedragen.
Het boek laat zich moeilijk samenvatten omdat Rutger veel verschillende facetten aanhaalt. Van verkeerde beelden over onze voorouders en de natuur van onze peuters tot mooie voorbeelden waar uitgaan van dat andere mensbeeld ‘de meeste mensen deugen’ werkt. Denk aan Agora onderwijs, buurtzorg en broodfondsen. Maar ook aan Alaska, waar de olieopbrengsten rechtstreeks bij haar inwoners terecht komt, zonder voorwaarde. En wat blijkt het geld wordt uitgegeven aan zorg en onderwijs en mensen gaan er in ieder geval niet minder van werken.
Waarom horen we van deze goede kanten zo weinig? Daar speelt de media, onze boeken en geschiedschrijving een rol. Want als er één ding duidelijk wordt in dit boek is dat zij voor een groot deel verantwoordelijk zijn voor het wijdverspreide idee dat we verdorven zijn. Door volop aandacht te besteden aan de rotte appels. Door ervan uit te gaan dat negatieve berichten en angst verkopen (wat ik overigens een suffe aanname vind, eentje die naar mijn weten nooit goed getoetst is).
Als sociaal psycholoog is dit boek wel even slikken, want er blijft niet veel over van een aantal voor waar gehouden theorieën. Zoals bijvoorbeeld het bijstander-effect en de Milgram schokexperimenten. Dankzij Rutger’s onderzoeksdrift gaan ze er allemaal aan. Keer op keer blijkt de mens van nature juist het goede te willen doen, op zoek te zijn naar kameraadschap en elkaar te willen helpen.
Het boek leest als een trein. Zit bordenvol interessante onderzoeken en verhalen waar je op de eerstvolgende (virtuele) borrel zo de zier mee kunt maken. En het spoort aan om uit de kast te komen. Want dat is wat we nodig hebben, zeker nu, openlijk er voor uit komen dat je gelooft in het goede van de mens. Niet omdat je een idealist bent, maar omdat je een realist bent.
P.s. nu we verblijd worden met onze ongenode gast Corona zie je die natuurlijke neiging om te willen helpen overal opduiken. Ondernemers die ondernemers ondersteunen, burgers die er alles aan doen om zorgmedewerkers en elkaar een hart onder de riem te steken. Knutselpakketten en voorleesdiensten voor kinderen. Een overheid die vanuit vertrouwen ondernemers en werknemers tegemoet komt.
En heus dat vertrouwen zal geschaad worden en die goedheid zal niet bij iedereen vanuit een altruïstisch hart komen. Maar moeten we ons daardoor laten leiden? Of laten we ons leiden door de meeste mensen die wel deugen.
De meeste mensen deugen
Een nieuwe geschiedenis van de mens
Geschreven door: Rutger Bregman
Uitgever: de Correspondent
Klik hier om te bestellen of voor meer informatie.
Meeblazen